Wspólnik spółki z o.o. umowa o pracę – analiza możliwości zawarcia umowy o pracę wspólnika ze spółką.

Chociaż należy wyraźnie odróżnić wspólnika spółki z o.o. od jej organów oraz pracowników w praktyce często funkcje te przenikają się wzajemnie.

Spółka z o.o. formalnie stanowi odrębny byt prawny, niezależny od podmiotów będących jej udziałowcami. Charakter spółki z o.o. pokazuje jednak, że zazwyczaj wspólnicy obejmują w swoich spółkach funkcję członków zarządu, nierzadko również na podstawie umowy o pracę. Wspólnik spółki z o.o. może zostać zatrudniony na podstawie umowy o pracę w związku z wykonywaniem funkcji zarządczych lub też jako ,,szeregowy pracownik”. Dopuszczalność takiego rozwiązania zależy jednak od spełnienia kilku czynników.

Wspólnik spółki z o.o. jako pracownik – członek zarządu  – umowa zawierana z pełnomocnikiem.

W sytuacji kiedy wspólnik spółki z o.o. miałby zostać zatrudniony na postawie umowy o pracę w charakterze członka zarządu niezbędnym jest uprzednie odbycie nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników i podjęcie uchwały w celu powołania pełnomocnika do zawarcia umowy między spółką a członkiem zarządu. Obowiązek ten wynika wprost z treści art. 210 kodeksu spółek handlowych(k.s.h.) który stanowi, że w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Warto wspomnieć, że ostatnio sądy odchodzą od rygorystycznego traktowania tego zapisu jako elementu koniecznego do skutecznego zawarcia umowy o pracę, przyjmując, że pomimo braku zawarcia umowy przy użyciu pełnomocnika to stosunek pracy jest ważny przez czynności konkludentne, a tym samym stanowi tytuł do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, w szczególności, gdy strony następczo potwierdzą wszystkie elementy umowy o pracę, która była faktycznie wykonywana. Kwestia ewentualnych uchybień dotyczyć jednak musi drobnych kwestii, przykładem niech będzie cytat z uzasadnienia poniższego orzeczenia – ,,ubezpieczony podpisał umowę o pracę z właścicielem spółki, który formalnie nie został powołany pełnomocnikiem, ale działającym na podstawie ważnej uchwały Zgromadzenia Wspólników z 28 czerwca 2011 r. o powierzeniu M. P. obowiązków dyrektora zarządzającego na podstawie umowy o pracę. Tym samym umowa o pracę z odwołującym się została zawarta w oparciu o uchwałę Zgromadzenia Wspólników spółki” – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 marca 2015 r. Sygn. akt: III AUa 440/14).

Kontrowersje wokół zawarcia umowy o pracę z członkiem zarządu jako pracownikiem na stanowisku członka zarządu.

Zmianie ulega postrzeganie możliwości zatrudnienia członka zarządu na podstawie umowy o pracę. Kierując się rygorystycznym podejściem, powstałym na tle dosłownego interpretowania art. 22 § 1 Kodeksu Pracy, stanowiącego o podporządkowaniu, jako niezbędnym elemencie stosunku pracy, jak również zapisami art. 201 k.s.h. ZUS argumentował, że członek zarządu nie może być zatrudniony umową o pracę w charakterze zarządcy, gdyż winien je wykonywać z mocy samego prawa (art. 201 § 1 k.s.h. stanowi, że zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz), dodatkowo zaś, brak jest stosunku podporządkowania pomiędzy pracownikiem a zarządem z uwagi na skupienie wszystkich funkcji w jednej osobie. Wydaje się jednak, że obecnie kwestia ta nie budzi większych wątpliwości, zwłaszcza w świetle brzmienia art. 203 § 1 zd. 2 k.s.h., (członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu) który wprost przyznaje członkowi zarządu prawo do zawarcia umowy o pracę. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że powyższe nie znajduje zastosowania w tzw. jednoosobowych spółkach z o.o.

Samozatrudnienie w jednoosobowej spółce z o.o. – wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. a zatrudnienie na umowę o pracę.

Sytuacja w której jedyny wspólnik posiada wszystkie udziały (tzw. jednoosobowa spółka z o.o.) w praktyce wyłącza możliwość zatrudnienia wspólnika na podstawie umowy o pracę, bez względu na to czy umowa dotyczyć będzie wykonywania funkcji zarządczych czy też innych – administracyjnych, kadrowych, handlowych, itp. Powszechnie uznaje się bowiem, że nie istnieje w takim wypadku tzw. podporządkowanie w rozumieniu art. 22 § 1 Kodeksu Pracy, czyli zależność pracownika od pracodawcy, stanowiąca niezbędny element każdego stosunku pracy. W powyższym przypadku bez znaczenia jest, czy jedyny wspólnik wykonuje funkcje zarządcze (członka zarządu lub Prezesa Zarządu). Kwestia ta była wielokrotnie poruszana przez sądy pracy, w tym Sąd Najwyższy: ,,jedyny (lub niemal jedyny) wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje „wchłonięty” przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Inaczej mówiąc, tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. Jedyny wspólnik jest od pracodawcy (spółki z o.o.) niezależny ekonomicznie, gdyż – skoro do przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach majątku samego wspólnika – nie zachodzi przesłanka odpłatności pracy, a nadto dyktuje mu sposób działania jako zgromadzenie wspólników” – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt: II UK 36/13).

Otwartym pozostaje jednak zdefiniowanie terminu ,,niemal jedyny wspólnik”, przy czym doświadczenie nakazuje przyjąć, by udziały, które obejmuje drugi wspólnik, nie były znikome, tj. na poziomie nie mniejszym niż kilka procent. Warto posiłkować się zapisem art. 38 ust. 8 lit. c ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, który stanowi, że udziały o wartości niższej niż 10% nie podlegają zamieszczeniu w rejestrze. Także, poziom 10% udziałów w rękach drugiego wspólnika z pewnością nie powinien zostać przez ZUS podważony, niemniej jednak mniejsza ilość także winna zostać zaakceptowana, jedynym wyznacznikiem będzie tutaj ocena, czy doszło do rzeczywistego zbycia części udziałów czy też formalnego ,,przepisania” dla potrzeb ubezpieczenia.

Podsumowując, przy przestrzeganiu powyższych zastrzeżeń możliwym jest nawiązanie stosunku pracy między spółką z o.o. a jej wspólnikiem, (bez względu na to czy pełni funkcję członka zarządu) w charakterze zarówno ,,zwykłego” pracownika jak również członka zarządu.

Słowa kluczowe: spółka z o.o., wspólnik spółki z o.o. umowa o pracę, członek zarządu, zatrudnienie wspólnika spółki z o.o., umowa o pracę, zatrudnienie członka zarządu na umowę o pracę, jednoosobowa spółka z o.o., wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., samozatrudnienie w jednoosobowej spółce z o.o.